BEE

BEE

Black empowerment

Ondernemen in Zuid-Afrika betekent ook dat je aan heel wat regeltjes moet voldoen. Ook daar haken ondernemers nog wel eens op af. Als gevolg van apartheid is de zwarte bevolkingsgroep (waaronder ook de Indiërs en kleurlingen verstaan moet worden) sterk ondervertegenwoordigd in het bedrijfsleven, met name in de hogere functies. ‘Black Economic Empowerment’ (BEE) moet deze onevenwichtigheid corrigeren.

Dit stimuleringsbeleid van de Zuid-Afrikaanse overheid krijgt gestalte via wet- en regelgeving, maar ook door het maken van afspraken binnen bedrijfstakken (zogenoemde Empowerment Charters). De overheid heeft in 2003 een strategie uitgevaardigd, onder de naam: ‘Broad based Black Economic Empowerment Act’.

Aan de beoordeling van de mate van ‘empowerment’ van een bedrijf ligt een zogenoemde BEE scorecard ten grondslag. Deze scorekaart meet empowerment op drie hoofdcomponenten van BEE:

  • Directe empowerment, mate waarin ‘Previously Disadvantaged Individuals’ (PDI’s) daadwerkelijk zeggenschap uitoefenen op de bedrijfsvoering, te weten via uitoefening van stemrecht op aandelen of eigendom van bedrijfsmiddelen en deelname in het management en directe zeggenschap in de bedrijfsvoering.
  • Evenredige arbeidsparticipatie en ‘human resource’ ontwikkeling, zoals gelijkmatige deelname van PDI’s in alle geledingen van het bedrijf en investeringen in de ontwikkeling en opleiding van PDI-werknemers.
  • Indirecte empowerment, zoals ‘preferential procurement’ van producten en diensten van toeleveringsbedrijven met PDI’s of het helpen opzetten of doen van investeringen in bedrijven met PDI’s.

In grote lijnen komt het erop neer dat alle drie de hoofdcomponenten even zwaar wegen. Als u als buitenlands bedrijf geen aandelen wilt uitgeven aan PDI’s (onderdeel van het eerste scorekaartcriterium), kunt u dit compenseren door bijvoorbeeld veel aan opleiding van PDI’s en aan ‘preferential procurement’ te doen. Het is ook mogelijk een kleine restcategorie te formuleren die van specifiek belang is voor uw bedrijfstak. Te denken valt aan het opzetten van scholingsactiviteiten van gezinsleden van zwart personeel in gebieden waar de overheidsinfrastructuur onvoldoende is.

BEE en scorecard
Na de afschaffing van de apartheid is in 1994 de Broad Based Black Economic Empowerment Act ingesteld. Dit wordt ook wel kortweg de Black Economic Empowerment-wetgeving (BEE) genoemd. Algemene uitgangspunten van BEE zijn voor verschillende economische sectoren uitgewerkt in zogenoemde Charters. De Charters gelden sinds eind 2006 voor alle ondernemingen binnen die sector. Alle Charters bevatten voor elk aspect van de scorecard concrete in 2009 en 2014 te realiseren doelen.

B-BBEE
De nieuwe B-BBEE Preferential Procurement Policy Framework Act, die in juli 2010 in werking trad, verruimt de mogelijkheid voor bedrijven om te handelen met de overheid. Voorheen, op basis van de Preferential Procurement Policy Framework Act of 2000, was zwart eigenaarschap een onderscheidend criterium. De nieuwe wetgeving kent punten toe op basis van wat een bedrijf investeert in BEE in het geheel, wat veel breder is dan zwart eigenaarschap alleen. BEE gaat bijvoorbeeld ook over vertegenwoordiging van zwarte werknemers op alle niveaus in het bedrijf en over het aanbieden van scholing en training voor zwarte werknemers.

Inkoopvoorkeur van de overheid
Alleen bedrijven die voldoen aan de BEE-wetgeving (dat wil zeggen: die voldoen aan de doelen opgenomen in de Charter voor hun sector) komen in aanmerking voor aanbestedingen van de overheid. Het gaat om de volgende vier aanbestedingsgroepen van de overheid:
• overheidscontracten;
• aandelen in nog te verkopen staatsbedrijven;
• publiek-private samenwerkingsprojecten;
• het aanvragen van licenties voor gereguleerde economische activiteiten zoals bosbouw, mijnbouw en de gokindustrie.

NB mkb-bedrijven met een jaarlijkse omzet van beneden de 5 miljoen rand (zo’n 472.000 euro) hoeven niet aan alle onderdelen van de BEE-wetgeving te voldoen, om met de overheid te mogen werken.

Kritiek op BEE
Er is kritiek op BEE. Men is bang dat overdracht van eigendom naar zwarte werknemers misschien de waarde van de aandelen beïnvloedt. En men vindt dat alle wetgeving een enorme administratieve last voor bedrijven is, maar niet veel effect heeft voor de positie van de zwarte werknemer. Ook zou de BEE-wetgeving te complex zijn en tot een hele nieuwe bedrijfstak leiden (de auditing van de Charters en de BEE-prestaties). Een ander negatief gevolg is dat vanwege de positieve discriminatie witte hoogopgeleide werknemers moeilijker werk vinden. Een deel verlaat daarom het land. Verder is de vraag wie er nu eigenlijk profiteert van BEE. BEE wordt soms spottend Black Economic Enrichment genoemd, omdat een kleine zwarte elite rijk wordt door BEE.

Meer weten
We werken op het gebied van BEE samen met Altered Attidudes cc in Johannesburg. Eigenaar Flick Asvat heeft jarenlange ervaring met het werken in ‘black communities’ en heeft goede resultaten bereikt met het helpen aan de BEE vereisten van internationale bedrijven die in Zuid-Afrika zich willen vestigen.

Share this page:

Signup to our GlobalBizz newsletter

Don't miss out on business benefits and receive our free newsletter.

* indicates required